با ظهور اولین پادکست جنایی واقعی در 14دسامبر 2005 الگویی از رشد طرفداران به چنین محتوایی، بدون هیچ شواهدی از کاهش، دیده شده است. در اواخر سال 2014 بود که با پادکستِ سریالی جنایی، که تحقیقات مربوط به قتل هه مین لی در سال 1999 و محاکمه و جریان محکومیت بعدی عدنان سید را مورد بررسی قرار می داد محتوای جنایی واقعی، به پر مخاطبترین پادکست آن زمان با پنج میلیون بار دانلود تبدیل شد. محبوبیت این پادکست جنایی سریالی باعث برانگیختن علاقه ی بیشتر بین مردم برای شنیدن دیگرروایت های جنایی واقعی و یک پدیده ی بوم شناسی بخاطر همزمانی آن با سایرعوامل ازجمله پیشرفت سریع فناوری های صوتی و تصویری، رسانه های عمومی و ارتباطات آسان مجازی شد. این پدیده اجتماعی معروف به "اثر سریالی" است .
همزمان با پخش خبراتهامِ مهدی پورباقی، راوی پادکست های جنایی آخرین شاهد به قتل فجیع همسروسپس خودکشی، تعداد شنوندگان و دنبال کنندگان صفحه ی ایشان از حدود یک میلیون و نهصد هزار نفر تا حدود 200 هزار نفر دیگر افزایش یافت! امروزه یکی از رسانه های درحال رشد در ژانر جنایی واقعی، پادکست های سریالی هستند. چه کسانی مشتاق رویارویی خودخواسته با محتوای خشن و جنایی هستند؟ چه انگیزه ای دارند و آیا از تاثیراتِ روانی و اجتماعی مواجهه ی مکرر با روایت های خشن و جنایی آگاه هستند؟ آیا تاثیراتِ روانی و اجتماعی مواجهه ی مکرر با محتواهای خشونت آمیز واقعی بین گروهی که به صورت خودخواسته چنین وقایعی را دنبال می کنند با صاحبین حِرف خاص مانند قضات مراجع قضایی کیفری، وکلای دادگستری و ضابطین قضایی که به اقتضای شغل خود رویارویی مکرر و ملموس تر با محتواهای خشونت آمیز جنایی دارند، تفاوتی وجود دارد؟
در یک بررسی
آماری، گزارش شده است که 56 درصد از مخاطبان
این پادکست ها مرد هستند و اغلب مخاطبان پادکست های جنایی )حدود
66 درصد(
دارای تحصیلات دانشگاهی در مقاطع مختلف هستند.
راوی پادکست های جنایی آخرین شاهد نیز دانشجوی دکتری در رشته
بیوانفورماتیک در کشور کانادا بود.
اما دریک نظرسنجی آماری دیگر درسال 2018 با نمونه 308 نفری نشان داده است که حدود 73 درصد مخاطبان این پادکست ها زنان هستند. سه عامل انگیزشی برجسته ی علاقه ی بیشترزنان نسبت به مردان، یافتن سرگرمی بخاطر بی حوصله گی، یافتن محتوای جالب برای تعامل اجتماعی، کنجکاوی، تمایل به همذات پنداری با شخصیت های قربانی و درنهایت افزایش احتمال بقاء بخاطرآگاهی از وقایع خطرناک و پیشگیری ازدیدگاه روانشناسی تکاملی است. بنابراین به نظر می رسد بین انگیزه های مردان با زنان تفاوت وجود دارد. اما تاثیر پادکست های سریالی و محتواهای جنایی واقعی، فراتر از افراد به سازمانهای قانونی، حتی تصمیم گیری قضات و تجدیدنظر در دادگاه نیز نفوذ کرده است[1]. به هر روی نتایج دیگر پژوهش ها در این زمینه نشان می دهد که تفاوت های روانی و انگیزشی افراد دراستفاده ازچنین محتواهایی، نقش مهمی در تاثیرات آن دارد. چراکه تمایل به ارتکاب جرم، یکی دیگر از دلایل انگیزشی طرفداری، علاقه و پیگیری انواع مختلف محتوای مرتبط با جنایات واقعی است، که فرد را وارد چرخه ای می کند که احتمال انجام جرم را نیزافزایش و توان مقابله با اختلالات روانی را کاهش می دهد[2]. هرچند که پژوهش های علمی بسیاری با استفاده ازطرح های تجربی، طولی، مقطعی و مطالعات فراتحلیلی تایید کرده اند که یکی از پیامدهای قوی قرار گرفتن در معرض محتوای خشونت آمیز به علت ادراک خصمانه تراز رفتاردیگران و محیط، عادی سازی و ... افزایش رفتار پرخاشگرانه و اقدامات تهاجمی است. البته که این پیامدهای جمعی صرفا به افزایش رفتار پرخاشگرانه محدود نمی شود، اثرات مواجهه ی مکرر با داستان های جنایی واقعی از افزایش مشکلات توجه و تمرکز تا کاهش تعاملات اجتماعی مفید و ضروری برای سلامت روان افراد جامعه گسترش مییابد[1].
با این حال
تجزیه و تحلیل انواع محتواهای صوتی و تصویری نشان داده است که تقریباً همه ی رسانه
ها بدون توجه به رتبه بندی سنی حاوی خشونت هستند. در حالی که نتایج ارزیابی و جمع آوری دادههای
فقط یک پژوهش علمی گسترده با مطالعه 1586 نوجوان 10 تا 15 ساله بین سالهای 2006 تا
2016 که در مواجه فعال با موسیقی، بازیهای ویدیویی، تلویزیون و وبسایتهای حاوی
محتوای خشن بودند، نشان داده است که احتمال بروزِ رفتارهای خشونت آمیز در آنان به
حدود دو برابر افزایش می یابد[2].
اما همچنان تعداد قابل توجهی از مردم به شنیدن، دیدن و بازی با محتواهای خشونت آمیز ادامه می دهند چرا که آنها تمایل دارند باورکنند که از تأثیرات بالقوه ی منفی محتواهای جنایی، همانند اثرات آشکار و پنهان تبلیغات و موارد دیگر مصون هستند. این باوراشتباه می تواند ناشی از رایج ترین خطاهای شناختی از جمله توهم کنترل، سوگیری خوشبینانه و اثر سوم شخص باشد؛ اتفاقات بد برای دیگران پیش می آید نه من ! این سوگیری های شناختی در کنار سایر عوامل زیستی، روانی، محیطی بی گمان راوی پادکست های جنایی آخرین شاهد را نیز درگیرخود کرده بود.
نویسندگان؛
بِهجت محمدنژادی، وکیل پایه یک دادگستری، دکتری روانشناسی بالینی
احسان اله حیدری، وکیل پایه یک دادگستری و عضو سابق هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی
برخی از منابع علمی مقاله حاضر؛
[1] . The “Serial Effect” and the True Crime Podcast Ecosystem, 2020, https://doi.org/10.1080/17512786.2020.1852884
[2] . Kelli S. Boling & Kevin Hull (2018) Undisclosed Information—Serial Is My FavoriteMurder: Examining Motivations in the True Crime Podcast Audience, https://doi.org/10.1080/19376529.2017.1370714
[3]. Lawson, A., & Fouts, G. (2004). Mental illness in Disney animated films. The Canadian Journal of Psychology, 49(5), 310–314. doi:10.1177/070674370404900506
[4] . Violent Media Content and Effects,Robert Busching, Johnie J. Allenand Craig A.Anderson, 2016, https://doi.org/10.1093/acrefore/9780190228613.013.1
[5]. Violent Media in Childhood and Seriously Violent Behavior in Adolescence and Young Adulthood
Michele L. Ybarra, M.P.H. Ph.D. ,Kimberly J. Mitchell, Ph.D.,Jay Koby Oppenheim, Ph.D.
Published:May 09, 2022, DOI:https://doi.org/10.1016/j.jadohealth.2022.03.003